• ایران
  • شنبه, ۳ آذر ۱۴۰۳
ولادت امام جوادعلیه السلام
تالیفات

ولادت امام جوادعلیه السلام

ولادت امام جواد علیه السلام

در ولادت امام جواد ع چند قول است :

1.    مرحوم کلینی نقل می کند[1][1][1]که امام  جواد عليه السلام در ماه رمضان سال صد ونود وپنج هجری متولد شدند و در آخر ذى قعده سال  دویست وبیست هجری شهید شدند که سن حضرت در هنگام شهادت بيست و پنج سال ودو ماه و هيجده روز بوده است. که طبق این نقل ولادت  حضرت در دوازدهم ماه رمضان می باشد.

2.    همچنین مرحوم کلینی با سند خودش از محمد بن سنان نقل می کند که سن شریف امام جواد عليه السّلام درهنگام شهادت در  ششم ماه ذی حجه سال دویست وبیست هجری، بیست وپنج سال وسه ماه و دوازده روز بوده است[2][2][2] که طبق این نقل ولادت حضرت در بیست وپنج ماه شعبان بوده است.

3.    در اعلام الوری تولد حضرت را در هفدهم ماه رمضان سال صدونود وپنج هجری نقل می کند.[3][3][3]

4.    مرحوم مجلسی قولی بر اینکه تولد حضرت در نیمه ماه رمضان بوده است را نقل می کند.[4][4][4]

5.    مرحوم فتال نیشابوری تولد حضرت را شب هفدهم ماه رمضان می داند وقولی را بر اینکه تولدحضرت در نیمه ماه رمضان بوده است، نقل می کند.[5][5][5]

 

 

6.     ابن عياش می گوید: حضرت در  روز جمعه، دهم ماه رجب سال 195 متولد شده اند[6][6][6] .

مرحوم حاج شیخ عباس قمی این قول را انتخاب می کند ومی فرماید، این فراز از زیارت ناحیه مقدسه که حضرت می فرماید:اللهم انی اسئلک بالمولودین فی رجب محمد بن علی الثانی وابنه علی بن محمد  مؤید همین قول است[7][7][7] وظاهرا همین قول صحیح است پس بنابر این ولادت حضرت جواد علیه السلام روز جمعه دهم رجب سال 195می باشد.

احوال مادر بزرگوارشان

تا قبل از آمدن مادر حضرت به خانه امام رضا (عليه السلام)سه نام برای ایشان بیان نموده اند:

1.    درّه

2.    سبيكه

3.    ريحانه.

ایشان از اهالى نوبیه مريسيه (دهکده اى  در مصر) و از اقوام ماريه قبطيه همسر پیامبرمکرم اسلام به شمار مي رفت.

  و كنيه‏اش ام الحسن وام الجواد بود.

البته بعد از ورود ایشان به خانه امام رضا(عليه السلام)حضرت نام ایشان راخیزران نامیدند.[8][8][8]

مدت إمامت

مرحوم  شیخ مفید[9][9][9] و مرحوم مجلسی[10][10][10] ومرحوم فتال نیشابوری[11][11][11] وغیر ایشان مدت امامت حضرت را هفده سال می دانند كه حدودهفت سال وچند ماه با  پدر خود زندگى نمودند.

مدت امامت حضرت مصادف بود با باقیمانده حكومت مأمون وحکومت  معتصم عباسی ایشان در زمان حکومت معتصم  شهيد شدند هر چند برخی می گویند که حضرت تا زمان واثق بالله هم زنده بوده ودر زمان وی شهید شده است ولی ظاهرا صحیح نمی باشد.

ألقاب وکنیه حضرت

مناقب می گوید :  القاب آن جناب ،مختار،مرضی، متوكل، متقى، زكى ، تقى، منتجب ، مرتضى ، قانع ، جواد ، عالم ربانی،ظاهر المعانی بوده است.[12][12][12] 

امام رضا عليه السلام امام جواد عليه السلام را صادق،صابر،فاضل،قرة اعین المؤمنین وغیظ الملحدین لقب دادند.[13][13][13]

کنیه حضرت:

        دو کنیه برای حضرت نقل کرده اند :1.ابوجعفر2.ابوعلی.[14][14][14]

احوال همسران وفرزندان آن حضرت

 همسران حضرت:

ظاهرا حضرت دو همسر داشتند:

1.    ام الفضل دختر مامون.

2.    سمانه مغربیه[15][15][15] مادر امام امام هادی عليه السلام

امام هادی عليه السلام درباره مادر بزرگوارشان می فرمایند :

امّي عارفة بحقّي، و هي من أهل الجنّة، ما يقربها شيطان مريد، و لا ينالها كيد جبّار عنيد، و هي مكلوءة بعين اللّه الّتي لا تنام، و لا تتخلّف عن امّهات الصدّيقين و الصالحين.

مادرم عارف به حق من است واو ازاهل بهشت است که هیچ شیطان سرکشی به او نزدیک نمی شود واز مکر جباران در امان است وهمیشه در مراقبت خداوند متعال است ومانند مادران صدیقین وصالحین است .

اولاد حضرت

1.    شیخ مفید وبرخی می گویند: حضرت دو پسر به نام علی (امام هادی عليه السلام)وموسی ودو دختر به نام فاطمه وامامه داشته اند وپسر دیگری نداشته اند.[16][16][16]

2.    مرحوم مجلسی وصاحب مناقب وتاریخ قم ومولف اعلام الوری می نویسند: فرزندان آن حضرت، امام علي النقى علیه السلام و موسى و حكيمه و خديجه و ام كلثوم بودند.[17][17][17]

3.     ابو عبد اللَّه حارثي گفته است امام جواد علیه السلام فقط دو دختر بنام فاطمه و امامه داشته اند وفرزنددیگری نداشته اند.[18][18][18]

حضرت جواد علیه السلام ازدخترمأمون فرزندى نداشت .

احوال امام هادی عليه السلام درکتب تواریخ مفصل بیان شده است اما درباره پسر دیگر حضرت جواد علیه السلام مطالبی که در تاریخ ثبت است را در اینجا به طور خلاصه اشاره می کنیم.

احوال موسی مبرقع فرزند دوم امام جواد علیه السلام

ظاهرا وی دو سال بعد از امام هادی عليه السلام به دنیا آمده اند چراکه ولادت امام هادی عليه السلام را درسال 212 وولادت موسی مبرقع را در سال 214هجری بیان کرده اند .

درباره احوالات ایشان درروایات مختصر مطالبی بیان شده است.

مانند روایتی که حمیری آنرابا واسطه از امام صادق علیه السلام نقل می کند که در اینجا هم اصل روایت وهم ترجمه آنرا بیان می کنیم.

و روى الحميري عن أحمد بن محمد بن عيسى عن أبيه ان أبا جعفر عليه السّلام لما أراد الشخوص من المدينة الى العراق أجلس أبا الحسن عليه السّلام في حجره و قال له: ما الذي تحبّ أن يهدى إليك من طرائف العراق؟فقال: سيفا كأنّه شعلة.

ثم‏ التفت‏ الى‏ موسى‏ ابنه فقال له: ما تحبّ أنت؟فقال له: فرش بيت.فقال أبو جعفر: اشبهني أبو الحسن، و أشبه هذا أمه.

روزی عده ای می خواستند از خدمت امام جواد عليه السلام مرخص شوند وبه عراق بروند امام عليه السلام به امام هادی عليه السلام درحالی که روی دامنشان نشانده بودند فرمودند:چه چیزی دوست داری که به عنوان هدیه از عراق برایت بیاورند؟

امام هادی عليه السلام در جواب پدر فرمودند: شمشیر برنده بعد امام جواد عليه السلام رو کردند به فرزند دیگرشان (موسی مبرقع) وهمان سؤال  را از او کردند واو در جواب پدر عرضه داشت: فرش خانه می خواهم.

حضرت فرمودند : ابوالحسن (امام هادی عليه السلام) به خودم شبیه است واین فرزندم به مادرش.

(شاید اشاره است به اینکه امام هادی عليه السلام شهامتش به امام جواد عليه السلام رفته است وموسی مبرقع به دنیا بیشتر تمایل دارد)

وقایع قبل از ولادت امام جواد علیه السلام واخبار اهل بیت به امامت آن حضرت

1.    عایشه از قول پیامبر مکرم اسلام نقل می کند که حضرت در حدیثی ، بعد از آنکه اسامی ائمه بعد از خودش را بیان می کند به اسم امام جواد عليه السلام که می رسد، می فرمایند:«وَ يُخْرِجُ مِنْ صُلْبِهِ ابْنَهُ وَ سَمَّاهُ عِنْدَهُ مُحَمَّداً الْمُرَغِّبُ فِي اللَّهِ وَ الذَّابُّ عَنْ حَرَمِ اللَّه‏» که خداونداز صلب علی بن موسی عليه السلام ،فرزندش محمد(امام جواد عليه السلام)را به دنیا می آورد که افراد را به خداوند ترغیب می کند ومدافع حریم الهی است.[19][19][19]

2.    و قال: حدثنا أبو الحسن علي بن ثابت الدواليني رضي اللّه عنه بمدينة السلام سنة 352 قال: حدثنا محمد بن الفضل النحوي قال: حدثنا محمد بن علي بن عبد الصمد الكوفي قال: حدثنا علي بن عاصم عن محمد بن علي بن موسى عن أبيه علي بن موسى عن أبيه موسى بن جعفر عن أبيه جعفر بن محمد عن أبيه محمد بن علي عن أبيه علي بن الحسين عن أبيه الحسين بن علي بن أبي طالب عليهم السّلام‏ قال: دخلت على رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و عنده أبي بن كعب‏...و إن اللّه عز و جل ركب في صلبه نطفة مباركة طيبة زكية رضية مرضية و سماها محمد بن علي،فهو يشفع لشيعته و وارث علم جده... .

مرحوم شیخ حر عاملی در حدیثی باسند خودش که به امام حسین عليه السلام می رسد،نقل می کند که حضرت امام حسین فرمودند: من نزد جدم رسول الله رسیدم در حالی که ابی بن کعب نزد جدم بود واز امامان بعد از پیامبر سؤال  کرد ، حضرت امامان را شمردند وامام جواد عليه السلام را با این عنوان معرفی نمودند: «و إن اللّه عز و جل ركّب في صلبه نطفة مباركة طيبة زكية رضية مرضية و سماها محمد بن علي،فهو يشفع لشيعته و وارث علم جده» که حضرت شافع شیعیان ووارث علم جدش می باشد.[20][20][20]

3.    مرحوم کلینی به سند خودش از امام صادق عليه السلام نقل می کند که فرمود: پدرم(امام باقر عليه السلام) به جابر فرمود: می خواهم مطالبی را از تو بپرسم کی فرصت داری ؟عرض کرد هر موقع شما بفرمائید .

حضرت یک روزی که با جابر خلوت نمودند، فرمودند: می خواهم از تو درباره صحیفه ای که مادرم حضرت زهرا(علیها السلام)به تو نشان داده بپرسم؛آن را برای من بگو.

عرضه داشت زمانی که جدتان ابی عبدالله الحسین عليه السلام متولد شدند من برای تهنیت خدمت مادرتان رفتم ، دیدم که صحیفه ای در دستشان است وآن را مطالعه می کنند عرض کردم: پدر ومادرم فدای شما، این چه نوشته ای است که مطالعه می کنید؟

حضرت فرمودند : لوحی است که خداوند متعال به پدرم هدیه داده است وپدرم به من ودر این لوح اسامی پدرم وشوهرم واوصیاء تاروز قیامت در آن نوشته شده است.

در آن لوح درباره امام جواد عليه السلام اینگونه آمده است :

«حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّي لَأَسُرَّنَّهُ بِمُحَمَّدٍ ابْنِهِ‏ وَ خَلِيفَتِهِ‏ مِنْ‏ بَعْدِهِ‏ وَ وَارِثِ عِلْمِهِ فَهُوَ مَعْدِنُ عِلْمِي وَ مَوْضِعُ سِرِّي وَ حُجَّتِي عَلَى خَلْقِي لَا يُؤْمِنُ عَبْدٌ بِهِ إِلَّا جَعَلْتُ الْجَنَّةَ مَثْوَاهُ وَ شَفَّعْتُهُ فِي سَبْعِينَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ كُلُّهُمْ قَدِ اسْتَوْجَبُوا النَّار»

محققا این قول از من جاری خواهد شد که چشم او(امام رضا علیه السلام) را به فرزندش محمد(امام جواد علیه السلام) روشن خواهم کردوفرزندش جانشین پدرش ووارث علم او خواهد بود واو معدن علم من وموضع اسرار من وحجت من بر خلقم خواهد بود.

هر بنده ای که به او ایمان بیاورد بهشت را جایگاه او قرار می دهم وشفاعت آن بنده را درباره هفتاد نفر از اهل بیتش که تماما مستحق آتش هستندرا قبول خواهم کرد.[21][21][21]

4.    مرحوم کلینی در حدیثی طولانی از امام کاظم عليه السلام نقل می کند که  حضرت به یزید بن سلیط فرمود : امام بعد از من ،پسرم علی (امام رضا عليه السلام) است وبه او بشارت بده که خداوند به او فرزندی امین ومامون ومبارک از کنیزی از خویشان ماریه، همسر پیامبر(صلی الله علیه وآله) مادر ابراهیم عنایت می کند، که اگر توانستی سلام من را به آن کنیز برسان.[22][22][22]

5.     از کلثم بن عمران روایت می کند که به حضرت رضا عليه السلام عرض كردم از خدا بخواه فرزندى به شما عنايت كند.حضرت فرمود: خداوند به من پسری عنايت مي كند كه وارث من است.

 پس از تولدایشان،امام رضا عليه السلام به اصحاب فرمودند:خداوند براي من فرزندى شبيه موسى بن عمران در شكافتن دريا و شبيه عيسى بن مريم در طهارت مادر،عنایت نموده است که  پاك و پاكيزه به دنيا آمده، سپس فرمود: او را ظالمانه شهید می کنند و اهل آسمانها بر او گريه خواهند كرد و خداوند بر دشمن ستمكار او خشم مى‏گيرد وقاتل او بعد از این کار، زمان اندکی زنده خواهد بود و روح او را بزودى گرفتار عذابى اليم و كيفرى شديد مى‏شود.

پس از تولد حضرت جواد عليه السلام امام رضا عليه السلام تمام شب كنار گهواره‏اش بود[23][23][23].

نام حضرت جواد علیه السلام در تورات

احوالات  اهل بیت پیامبر وائمه اثنی عشر در کلمات حضرت ابراهیم ودر تورات وانجیل وبقیه کتب آسمانی بیان شده است[24][24][24]مثلا در تورات اسم حضرت جواد علیه السلام را اینگونه بیان نموده است :« وَ أَمَّا يثمو فَهُوَ الْقَصِيرُ الْعُمُرِ، الطَّوِيلُ الْأَثَرِ».اما یثمو(حضرت جواد علیه السلام)دارای عمری کوتاه اما آثاری طولانی خواهد بود.[25][25][25]

وقایع هنگام تولد حضرت

1.    مسعودی با سند خودش از حکیمه دختر موسی بن جعفر عليه السلام نقل می کند  که وقتی که خیزران به امام جواد عليه السلام حامله شده بود به امام رضا عليه السلام نوشتم که کنیزت حامله شده است .

حضرت درجواب نوشتند که فلان روز وفلان ساعت از فلان ماه حامله شده است .

وقتی که فرزند به دنیا آمد تا هفت روز نزد او باش.[26][26][26]

2.    حكيمه دختر موسى بن جعفر عليه السّلام می گوید: موقع زايمان خيزران مادر حضرت جواد عليه السلام ، امام رضا عليه السلام من را خواست و فرمود: هنگام زايمان فرزندم،با خيزران و قابله در يك اطاق باشيد.

حضرت براى ما چراغى آورد و درب را بر روى ما بست همين كه حالت زايمان دست داد، چراغ خاموش شد ، من از خاموش شدن چراغ غمگين شدم؛ناگهان حضرت جواد عليه السلام در درون طشتی که آنجا وجود داشت ، قرار گرفت و روى پيكرش  پارچه ای نازك مانند لباس قرار داشت و چنان نور از آن حضرت مي درخشيد كه اطاق روشن شد وحضرت  كاملا ديده مي شد ؛ او را برداشته و در آغوش گرفتم ،وقتی که کار ما تمام شد، حضرت رضا عليه السّلام آمد و درب را گشود ، او را گرفت و در گهواره گذاشت به من فرمود: حكيمه در كنار گهواره‏اش باش.

حكيمه می گوید: روز سوم که شدحضرت  چشم باز نمودند و به آسمان نگاه کردند وبعد به جانب چپ و راست متوجه شده و فرمودند: «اشهد ان لا اله الا اللَّه و اشهد ان محمّدا رسول اللَّه»

من وحشت زده از جاى پريدم و خدمت حضرت رضا عليه السّلام رسیدم وعرض کردم: چيز عجيبى از اين كودك شنیدم. حضرت پرسيدند چه چيزی؟ جريان را توضيح دادم. فرمود: حكيمه عجايب زيادى را از او مشاهده خواهي كرد.[27][27][27]

مولود پر برکت 

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ يَحْيَى الصَّنْعَانِيِ‏قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع وَ هُوَ بِمَكَّةَ وَ هُوَ يُقَشِّرُ مَوْزاً وَ يُطْعِمُهُ أَبَا جَعْفَرٍ ع فَقُلْتُ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ هَذَا الْمَوْلُودُ الْمُبَارَكُ قَالَ نَعَمْ يَا يَحْيَى هَذَا الْمَوْلُودُ الَّذِي لَمْ يُولَدْ فِي الْإِسْلَامِ مِثْلُهُ مَوْلُودٌ أَعْظَمُ بَرَكَةً عَلَى شِيعَتِنَا مِنْهُ.

يحيى صنعانى[28][28][28] می گوید :در مکه خدمت امام رضا عليه السّلام رسیدم درحالی که حضرت برای پسرش امام جواد عليه السلام موز را پوست می کندند ودر دهان حضرت می گذاشتند ، عرض کردم : این چه مولود با برکتی است ؟حضرت فرمودند: بله ای یحیی ، در اسلام فرزندى با برکت تر از این مولود برای شیعیان ما متولد نشده است [29][29][29].

برگرفته از کتاب: درمحضر ابن الرضا عليه السلام

 تالیف جديد استاد تقوی

 

 


 

 


 



[1][1][1]  . الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، ص: 492

[2][2][2]الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، ص: 497

[3][3][3] به نقل بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏50، ص، 13

[4][4][4] مدرک سابق

[5][5][5] روضة الواعظين و بصيرة المتعظين (ط - القديمة)، ج‏1، ص: 243

[6][6][6]  . مناقب : ج 4، ص 379 .

[7][7][7]  . منتهی الامال (ط-انتشارات کتابچی)،ج2ص،324

[8][8][8] مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏4، ص: 379

[9][9][9] الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج‏2، ص: 273

[10][10][10] بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏50، ص، 13

[11][11][11] روضة الواعظين و بصيرة المتعظين (ط - القديمة)، ج‏1، ص: 243

[12][12][12]مدرک سابق

[13][13][13]عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏2، ص: 250

[14][14][14] مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏4، ص: 379

[15][15][15] أُمُّهُ أُمُّ وَلَدٍ يُقَالُ لَهَا سَمَانَةُ الْمَغْرِبِيَّةُ وَ يُقَالُ إِنَّ أُمَّهُ الْمَعْرُوفَةُ بِالسَّيِّدَة مادر ایشان کنیز ام ولدی بودند که به ایشان سمانه مغربیه می گفتند وبرخی نام ایشان را سیده می گفتند. مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏4، ص: 401

[16][16][16] الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج‏2، ص: 295

[17][17][17] مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏4، ص: 380- عوالم العلوم و المعارف والأحوال من الآيات و الأخبار و الأقوال (مستدرك سيدة النساء إلى الإمام الجواد، ج‏23-الجوادع، ص: 540- بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏50، ص: 8

[18][18][18] بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏50، ص: 8

[19][19][19] كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر، ص: 187

[20][20][20]إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج‏2، ص: 49

[21][21][21] الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، ص: 528

[22][22][22] الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، ص: 313

[23][23][23]عيون المعجزات، ص: 118

[24][24][24] رک: الفضائل (لابن شاذان القمي)، ص: 158-مدينة معاجز الأئمة الإثني عشر، ج‏3، ص:364-مقتضب الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر، المتن، ص: 28

[25][25][25] مقتضب الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر، المتن، ص: 28

[26][26][26] اثبات الوصية، ص: 217

[27][27][27] مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏4، ص: 394

[28][28][28] اسم ایشان را یحیی صنعانی وابو یحیی صنعانی گفته اند که ظاهرا یحیی صحیح است .

[29][29][29]الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏6، ص:

 

  • برچسب ها

به اشتراک گذاری این مطلب!

0 دیدگاه

ارسال دیدگاه