ماه ربّنا (1)؛ خواسته روزه دار از خدا در ماه رمضان بیداری از غفلت و قبولی عبادت است

اللهمَ اجْعلْ صِیامی فـیه صِیـام الصّائِمین وقیامی فیهِ قیامَ القائِمینَ ونَبّهْنی فیهِ عن نَومَةِ الغافِلینَ وهَبْ لی جُرمی فیهِ یا الهَ العالَمینَ واعْفُ عنّی یا عافیاً عنِ المجْرمینَ
خدایا قرار بده روزه مرا در آن مثل روزه روزه داران واقعى و قیام و عبادتم در آن مانند قیام شب زنده داران و بیدارم نما در آن از خواب بى خبران و ببخش برمن جنایتم را در این روز اى معبود جهانیان و درگذر از من ای درگذرنده از گناه گناه‌کاران.

حجت الاسلام علی اصغر تقوی، رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه(ع) در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد پیرامون شرح و تفسیر دعای روز اول ماه مبارک رمضان بیان داشت: پنج مطلب قابل توجه در روز آغاز ماه مبارک رمضان و رفتن به ضیافت الهی از سوی بنده روزه دار مطرح می شود مثل اینکه وقتی اجازه داده شده بنده بتواند مهمان پروردگار شود کمی به خودش جرأت می دهد که خواسته های خود را مطرح کند.

وی افزود: این جرأت را زمانی پیدا می کند که پیامبر اکرم(ص)می فرمایند: «دعیتم فیه الی ضیافة الله...» به مهمانی خدا خوش آمدید. وقتی انسان عنایت خدا را می بیند آن وقت به خدا عرضه می دارد: خدایا من برای ورود به این مهمانی پنج خواسته دارم و خواسته هایش را مطرح می کند و از خدا کمک می خواهد از خدا توفیق طلب می کند.

درخواست های بنده از خدا در روز اول ماه رمضان

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: خدایا حالا که مرا دعوت فرمودی کمکم کن که به این پنج خواسته نائل شوم: اول آنکه روزه ام مثل روزه روزه داران باشد. دوم آنکه قیام و حرکت و شب زنده داری و سحر خیزی ام را پر خیر و برکت قرار ده مثل آن کسانی که شب زنده داری شان در نزد شما قبول شده است.

وی افزود: و سوم اینکه مرا از غفلت و خواب غافلین بر حذر گردان بیدارم کن بیداری از جهل و نادانی و غفلت. چهارمین درخواست آنکه این مهمانی را زمینه ساز و سبب آمرزش گناهانم قرار ده یعنی اعمالم بگونه ای باشد که باعث آمرزش گناهانم شود. و آخرین تقاضایم اینکه اگر هم اعمال من بگونه ای نبود که مورد رضایت شما قرار گیرد به بزرگواریت از من در گذر و عفوم کن چرا که ویژگی شما عفو و گذشت است.

حجت الاسلام تقوی افزود: تا اینجا خواسته بنده از پیشگاه خداوند مطرح شد حالا ببینیم بر اساس روایات خود بنده باید چه ویژگی هایی را لحاظ کند که به این خواسته ها دسترسی پیدا کند.

اللهمَ اجْعلْ صِیامی فـیه صِیـام الصّائِمینَ

استاد حوزه و دانشگاه خراسان با قرائت جمله «اللهمَ اجْعلْ صِیامی فـیه صِیـام الصّائِمینَ»، بیان داشت: برای اینکه روزه ما مورد قبول واقع شود در روایات شرائطی از قول معصومین(ع) مطرح شده که بطور خلاصه و روان به آن اشاره می کنیم.

حجت الاسلام تقوی افزود: روزه دار واقعی باید خلوص در عمل داشته باشد یعنی روزه را فقط برای رضای خدا روزه گرفته و از ریا و خود نمائی پرهیز کند. تمام اعضاء و جوارحش روزه دار باشد؛ چشم، گوش، زبان، دست، پا، فکر و همه آنچه مربوط به روح و جسم می شود.

وی گفت: پرهیز از همه محرمات یعنی هر آنچه شارع حرام کرد ترک کند و هر چه به عنوان واجب در شرع آمده انجام بدهد. از مجموع مطالعه نزدیک به بیست روایت معتبر و مستند به این نتیجه می رسیم که روزه واقعی با دروغ مفهومی ندارد. غیبت در واقعی بودن روزه خلل ایجاد می کند، فحاشی صحت روزه را دچار مشکل می کند، تهمت نمی تواند با روزه جمع شود، صائم واقعی ظن و گمان بد ندارد، حسادت، دشمن صیام است، بخل برای روزه مشکل آفرین است، نگاه به نامحرم فحشا و منکرات روزه را منهدم می کند و نتیجه کار را معکوس جلوه می دهد.

حجت الاسلام تقوی ابراز داشت: طبق فرمایش پیامبر اکرم(ص) روزه برای خدا است و اجرش هم با خدا، «الصوم لی و انا اجری به» کاری که برای خداست و اجرش هم با خداست نباید آغشته با معصیت باشد.

وی افزود: بین زمان روزه داری و غیر آن در تقوی و پرهیز کاری باید تفاوت فاحش باشد کنایه از اینکه به مستحبات حتی الامکان عمل شود و از مکروهات پرهیز شود. روزه دار همه جوارحش در خدمت خدا باشد به فرموده حضرت علی(ع) قو علی خدمتک جوارحی.

و قیامی فیهِ قیامَ القائِمینَ

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه پیرامون جمله «وقیامی فیهِ قیامَ القائِمینَ» بیان داشت: قیام و حرکت یا مجموع تحرکات انسان می تواند قیام بحساب آید یا طرد قیام در شب یا همان شب زنده داری و سحر خیزی یا به تعبیری احیاء که بهتر است از قرآن بهره بگیریم که قیام همان سحر خیزی یا انقلاب و اقدام است آنجا که به پیامبر اکرم(ص) خطاب می شود «قم فانذر یا قم الیل الا قلیلا».

وی افزود: برای اینکه بیشتر به مفهوم قیام واقف شویم بهتر است در مکتب قرآن زانو بزنیم و ببینیم قرآن مفهوم قیام را چه می داند: قائما بالقسط؛ قیام برای اجرای عدالت، مقیم الصلوة؛ ادای نماز، ساجداً قائماً؛ سجده و نماز شب، قم الیل الا قلیلا؛ بیاد داشتن نماز شب، قم فانذر؛ قیام تبلیغی حرکت فرهنگی، قیاماً و قعوداً؛ حرکت و نشستن های افراد، قیاماً لناس؛ حرکت در جهت منافع امت، جعل الله لکم قیاماً؛ تحرک طبیعی زندگی، یوم القیام‌ قیاماً؛ مراد حرکت در روز قیامت، قوموا لله؛ قیام و حرکت و انقلاب برای خدا.

حجت الاسلام تقوی گفت: از مجموع آیات و روایات به این نتیجه می رسیم قیام قائمین یعنی همه حرکات و رفتارمان برای خدا و در جهت رضای حق باشد که اگر چنین شد این ارزش است.

و نَبّهْنی فیهِ عن نَومَةِ الغافِلینَ

استاد حوزه و دانشگاه خراسان در ادامه شرح و تفسیر دعای روز اول با بیان جمله «ونَبّهْنی فیهِ عن نَومَةِ الغافِلینَ» ابراز داشت: بیدار شدن از خواب غفلت چه درخواست زیبا و به حقی است البته خوابها متفاوت است بعضی سنگین خوابند بعضی خواب سبک دارند، بعضی ها در وقت خطر اصلا نمی خوابند.

غفلت کردن از شر شیطان که خود شیطان عهد کرده برای بیچاره کردن ما و قرآن او را دشمن حتمی و آشکار ما معرفی می کند «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ» از چنین دشمن خطرناکی غافل شدن این خواب سنگین است.

وی افزود: وقتی بیدار می شویم که ما سلککم فی سقر؛ وقتی در پی علت جهنمی شدن به دنبال پاسخ باشیم «لم تک من المصلین و لم تک نطعم المسکین و کنا نخذع الساجدین و کنا نکذب بید الدین» جواب ما می باشد این همان غفلت است.

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: حضرت علی(ع) بر اساس روایتی از غرر الحکم می فرمایند الغفلة اضر الاعداء پرضررترین دشمنان غفلت است. ویل لمن غلبت علیه الغفله وای بر کسی که غفلت بر او مستولی شود.لقمان حکیم در نصایح خود برای غفلت سه نشانه می گوید، اول سرگرمی های بی خود و لهو و لعب، دوم اشتباه و خطا و سوم فراموشی را بیان می کند.

وی افزود: در فرمایش دیگری حضرت علی(ع) می فرمایند «کفی بالمرء غفلة ان یضع عمره» غفلت کافی است برای اینکه عمر انسان ضایع شود. غفلت اعمال را فاسد می کند، غفلت جلوی خلوص نیت را می گیرد، غفلت سبب دوری از خدا می شود، غفلت سبب هلاکت دنیوی و اخروی می شود، غفلت زمینه ساز بیماری خطرناک اخلاقی است.

و هَبْ لی جُرمی فیهِ یا الهَ العالَمینَ

رییس مرکز فقهی جوادالائمه در ادامه دعا بیان داشت: اینکه گفته می شود خدایا از جرم من در گذر؛ آیا مراد همان جرم و جنایت عرفی بین مردم است خوب اگر کسی جرمی انجام نداده چه ضرورتی دارد این دعا را مطرح کند؟ و یا اینکه انسان در برابر حضرت حق آنقدر تواضع می کند و ادب دارد که اگر خدای نکرده نتوانسته اعمال صالحه را بنحو مطلوب انجام دهد این را برای خود جرم تلقی کرده و خود را مجرم می داند و از خدا طلب عفو می کند. این جرم به معنای وقوع جرم بر خود یا دیگری نیست بلکه عدم توفیق انجام عمل صحیح در برابر ذات احدیت است.

وی افزود: یعنی عدم شکر منعم، خدا تن سالم به من عنایت کرد و طبقه اخلاقی من نماز شب بود انجام نشد من آن را جرم می دانم و غفرانش را از خدا می خواهم.

وی گفت: پیامبر اکرم(ص) در روز 70 مرتبه استغفار می کردند در عین حالی که معصوم بودند و معصوم یعنی کسی که نه گناه می کند و نه فکر گناه، معنی استغفار در اینجا یعنی طلب ارزش و کمال و معنویت، یعنی محو سستی ها و تنبلی ها و جایگزین کردن بالندگی و رشد و کمال، مثل اینکه روی زباله خاک بریزند و روی آن گل بکارند.

واعْفُ عنّی یا عافیاً عنِ المجْرمینَ

استاد حوزه و دانشگاه خراسان پیرامون آخرین فراز دعای روز اول، بیان داشت: گفته می شود خدایا از من در گذر و عفوم کن چرا که ویژگی شما بخشش و عفو مجرمین است.

وی افزود: این نکته ظریفی است یعنی خدایا من روزه دارم من در حالی که مهمانم و شما میزبان دعا می کنم شما مرا دعوت به این مهمانی کردی و از صفات شما عفو است آن هم نه عفو مهمان بلکه بالاتر عفو مجرم و حال من این امتیاز را دارم که به دستور شما و دعوت رسمی شما به این ضیافت آمدم پس از من درگذر و عفوم کن.

حجت الاسلام تقوی گفت: خدایا وقتی از مجرم در می‌گذری انشاء الله از مهمان به طریق اولی خواهی گذشت و عفوش خواهی کرد. خداوند اهل گذشت از مجرمین است امام سجاد(ع) می فرمایند اگر خداوند بخواهد به اندازه خطاها بشر را عقوبت کند کسی در زمین باقی نمی ماند.

وی افزود: با این گذشت حضرت حق است که انسان‌ها مورد عنایت پروردگار قرار می گیرند. اصولا مبنای الهی بر عفو و گذشت است وگرنه این بود که آسمان‌ها و زمین را در برابر عذاب تاب و توان مقاومت نیست دعای همیشگی ما است که واعف عنا یا کریم. الهم الجعل عواقب امورنا خیرا./933/ت301/ب4