تفسیر دعای روز شانزدهم ماه مبارک رمضان:رمضان بهترین فرصت همنشینی با خوبان و دوری از بدان است

اللهمّ وَفّقْنی فیهِ لِموافَقَةِ الأبْرارِ وجَنّبْنی فیهِ مُرافَقَةِ الأشْرارِ وأوِنی فیهِ بِرَحْمَتِکَ الى دارِ القَرار ِبالهِیّتَکِ یا إلَهَ العالَمین

خدایا توفیقم ده در آن به سازش کردن نیکان و دورم دار در آن از رفاقت بدان و جایم ده در آن با مهرت به سوى خانه آرامش. به خدایى خودت اى معبـود جهانیان

اللّهُمَّ وَفّقنی فیهِ لِمُوافَقَةِ الاَبرارِ

حجت الاسلام علی اصغر تقوی، رییس مرکز فقهی جوادالائمه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد پیرامون شرح دعای روز شانزدهم بیان داشت: برای ابرار در قرآن معانی مختلفی بیان شده و توصیف فراوانی هم از ابرار به عمل آمده «انَّ الأبرارَ لفی علیین، انَّ الأبرارَ لَفی نَعیم، إِنَّ الأبرارَ یَشرِبونَ کأساً کانَ مِزاجُها کفورا».

وی افزود: اینها عبارات بسیار ارزشمندی است که قرآن از ابرار به کار می برد و در یک جمع بندی خلاصه از تفسیر قرآن می توانیم این گونه برداشت کنیم که ابرار چه کسانی هستند وچه ویژه گی هایی دارند.

صفات و خصوصیات ابرار

 حجت الاسلام تقوی بیان داشت: اعتقاد به توحید، اعتقاد به معاد، اعتقاد به نبوت، امامت، تبعیت از قرآن، خلوص در عمل،  از ویژگی های ابرار است که در قرآن بیان شده و به عبارتی کسانی که دارای این صفات و خصوصیات هستند  ابرار گفته می شوند.

وی افزود: بخشش و ایثار، نگاه به یتیمان، نگاه به در راه ماندگان و کمک و اعانه ی در راه ماندگان، اقامه ی نماز، پرداخت زکات هم ادامه آن صفات است.

 وی ادامه داد: وفای به عهد و پیمانی که می بندد، صبور بودن در برابر بلایا، دستگیری از مستمندان، نیزنکاتی است که در زندگی برای ابرار توصیف شده است.

رییس مرکز فقهی جوادالائمه بیان داشت: یک توصیف دیگر قرآن از ابرار آنست که این افراد آن چیزهایی را که خود نیز دوست می دارند انفاق می کنند.

وی افزود: شب عروسى حضرت فاطمه زهرا ‏سلام الله علیها سائلى به او مراجعه کرد آن حضرت پیراهن عروسى خود را به او تقدیم کرد هنگامى که پیامبر(ص) متوجه شدند پرسیدند چرا پیراهن کهنه را ندادى حضرت پاسخ دادند که از شما شنیدم که خداوند مى‏فرماید «لن تنالوا البر حتى تنفقوا ممّا تحبون».

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: روایتی از امام مجتبی (ع) نقل شده که می فرمایند هر جا در قرآن یادی از ابرار شده و نامی برده شده بدانید که ما اهل بیت هستیم.

وی افزود: بر این اساس چه بهتر از این که ما در این دعا می گوییم خدایا من در بهشت دلم می خواهد با امام مجتبی (ع) راه بروم دلم می خواهد با امام حسین (ع) همنشین باشم دلم می خواهد با پیامبر اکرم (ص) و امیر المؤمنان علی(ع)اجازه ی ملاقات داشته باشم.

وجَنّبْنی فیهِ مُرافَقَةِ الأشْرار

کارشناس مذهبی صداوسیما بیان داشت: این دعا علاوه بر این که همنشینی با ابرار را تقاضا می کند در ادامه دوری از اشرار و بدان را نیز درخواست می کند مرافقه و به اصطلاح مدارا نداشته باشم قطعاهمنشینی با آنها را نمی خواهم این یک امر مسلم است که من دلم نمی خواهد با اشرار همنشین باشم این در روحیه ی بشر وجود ندارد که با اشرار همنشین باشد بماند که نمی خواهم حتی با آنها رفق و مدارا کنم.

وی افزود: وفق و مدارای با اشرار را نمی خواهم چون شر و در رأس شرور شیطان است.شیطانی که دشمن آشکار من است در قرآن دارد «لکم عدو مبین» دشمنی که به عزت و جلال خدا قسم خورده که انسان را گمراه می کند.

روش شیطان برای گمراهی انسان

حجت الاسلام تقوی گفت: در روایتی دارد که شیطان یاران خودش را دور خودش جمع می کند می گوید اگر می خواهید راحت مردم را تحت تأثیر خودتان قرار بدهید چند کار را باید انجام دهید.

وی ادامه داد: آنکه عادت بدهید پیروان خود را به نگاه به نامحرم و یا نامحرم را در منظر آنها زیبا جلوه بدهید،  توصیه کنید به پر خوری این عوامل می تواند انسانها را به سقوط دعوت کند.

وی افزود: گوشت خوردن زیاد، توصیه کنید به شراب، مشروب مست می کند و عقل را زائل می کند و انسان را به گناه وادار می کند، توصیه کنید به بدبینی و این که به همدیگر بدبین باشند سوء ظن را نهادینه کنید، بی اعتمادی به همدیگر را تقویت کنید که مبادا حسن ظن نداشته باشند حال اگر توانستید این عوامل را تبلیغ کنید و آنها عمل کنند شما آسوده باشید که آنها خودشان به دنبال شما خواهند آمد.

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: حضرت علی (ع) می فرمایند « مجالسة الاشرار تورث سوء الظن بالاخیار» با بدان که می نشینید خوبان هم به شما بدگمان می شوند یا نشستن خوبان با بدان سبب می شود که به خوبان بدگمان شوند.

وی افزود: «اتقو من مواضع التهمه» از آنچه که زمینه تهمت را فراهم می کند فاصله بگیرید. چون این هم باعث می شود دیگران به گناه بیفتند و تهمت بزنند و هم دید آنها به انسان تغییر کند و قضاوتی نا درست داشته باشند.

نویسنده کتاب هزار از هزاران گفت: شر و شرور و اشرار به افرادی و افعالی گفته می شود که نوعا همه از آن دوری می کنند و فاصله می گیرند بر عکس نیکان و خوبان که همه به آنان اظهار تمایل می کنند.

وی افزود: شر و اشرار در قرآن فراوان وشاید بیش از 30 مرتبه بکار رفته است. اشرار جمع شریر است و راغب اصفهانی و اصحاب لغت همان معنی قبلی را از آن بیان می کنند.

وی ادامه داد: امام باقر (ع) از امیر مؤمنان علی(ع) نقل مى‏ فرمود که ثمره همنشینى کردن با بدکاران، بد گمانی به خوبان است و همنشینى با نیکان سبب اصلاح بدکاران است. همان گونه که هم نشینى (بدکاران) با نیکان، آنان را ملحق به خوبان مى‏کند.

وی افزود: و درادامه فرمودند هر زمانى که نتوانستید دین کسى را بشناسید به دوستانش نگاه کنید اگر درمسیر حق وعدل و خدا هستند او هم درمسیر اطاعت خدا است و چنانچه دوستانش مسیر انحرافی می روند او هم بهره‏اى از دین وآئین ندارد.

حجت الاسلام تقوی گفت: نبی مکرم اسلام (ص) مى‏فرمایند هر که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارد با هیچ کافرى دوستى نمى‏کند و با بدکاران نشست و برخاست نمى‏ نماید و اگر با آنان همنشینى کرد خود نیز بسمت آنان خواهد رفت.

وی گفت: «تعاونوا على البرّ و التقوىّ و لا تعاونوا على الاثم و العدوان» در راه نیکى و پرهیزکارى با هم تعاون کنید و هرگز در راه گناه و تعدّى همکارى نکنید.

وی در همین رابطه به داستان بهلول اشاره می کند که: هارون می گوید که بهلول من چگونه آدمی هستم؟ بهلول می گوید خودت را بر قرآن عرضه کن، قرآن هم از اشرار اسم برده و هم از ابرار اسم برده اگر اعمال تو با اعمال ابرار هماهنگ است بدان آدم خوبی هستی و آینده ی خوبی داری، اگر اعمال تو با اشرار هماهنگ است رفیق اشرار هستی بدان آینده ی تو آینده ی خطر ناکی است.

وی افزود: بر همین اساس و معیار هر کسی می تواند اعمال خود را بر قرآن وآنچه بعنوان صفات ابرار واشرار بیان شده عرضه کند وخود را محک بزند.« رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الأبْرَارِ» پروردگارا گناهان ما را بیامرز و بدیهاى ما را بزداى و ما را در زمره نیکان بمیران.

وأوِنی فیهِ بِرَحْمَتِکَ الى دارِ القَرارِ

عضو نخبگان تبلیغ خراسان بیان داشت: حالا ما می خواهیم به رحمت خودت من را در دار قرار ساکنم کنی یعنی من را بهشتی کن من بهشت می خواهم در ماه رمضان به کمتر از بهشت راضی نمی شوم.

وی افزود: ماه رمضان ماه بزرگی است جزای ماه رمضان را خدایا تو  می خواهی بدهی من هم کمتر از بهشت از شما نمی خواهم آن هم بهشتی که همنشینی و همراهی با ائمه اطهار علیهم السلام و اولیاء الهی باشد.

وی در همین رابطه به این حدیث اشاره کرد که: حضرت علی (ع) می فرمایند «ایها الناس انمالدنیا دار مجاز و الاخره دارالقرار » دنیا خانه گذر است وآخرت خانه قرار است درآیه 64 سوره مائده می فرماید « وَمَا هَذِهِ الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوَانُ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ» این زندگى دنیا جز سرگرمى و بازیچه نیست و زندگى حقیقى همانا [در] سراى آخرت است اى کاش مى‏دانستند.

حجت الاسلام تقوی گفت: در حکمت 33 نهج البلاغه حضرت علی (ع) فرمودند دنیا سرای گذر است نه جایگاه اقامت و ماندن و مردم در آن دو گروهند گروهی در آن آخرت خویش را می خرند و راه سعادت پیش گرفته و خویشتن را از گناه و معصیت آزاد ساخته اند و عده ای هم در آن آخرت خود را از دست می هند و با کسب معاصی و گناهان خود را در مسیر هلاکت اخروی قرار می دهند.

 بِاِلهیَّتِکَ یا اِلهَ العالَمینَ

حجت الاسلام تقوی در فراز پایانی دعا بیان داشت: حالا یک قسم هم می دهیم که قسم بسیار حساس و بزرگی است هر اسمی را ما از پروردگار ببریم که الله نباشد هنوز کم گفتیم یعنی همه ی آنچه را که باید بگوئیم جمع نکردیم اما وقتی که ما الله را در مورد پروردگار به کار ببریم یعنی همه ی گفتنی ها را در مورد خداوند گفتیم.

وی افزود: در اینجا می گوید بِاِلهیَّتِ تو قسم، یعنی به همه ی آنچه که در مورد شأن و عظمت خداوند لازم هست من قسم می دهم که  یا اِلهَ العالَمینَ این دعای من را مستجاب کن. مفسرین عموما اینگونه معنایی از الله دارند.

وی ادامه داد: الله جامعترینِ نامهاى خداست زیرا  تنها نامى است که جامع صفات جلال و جمال است و اسماء دیگر خداوند غالبا به عنوان صفت براى کلمه الله گفته مى‏شود مثلا در آیه 226 سوره بقره، غفور و رحیم که به جنبه آمرزش خداوند اشاره مى‏کند، از صفات الله معرفی شده است «فان الله غفور رحیم» ضمن اینکه غفور ورحیم را عامه مردم جز اسامی پروردگار می دانند ولی در اینجا گفته شده الله غفور ورحیم است.

ویژگی اسم جلاله ی الله

رییس مرکز فقهی جوادالائمه بیان داشت: در کتاب مفاتیح الغیب نقل شده است که یکی از خواص اسم الله جل جلاله این است که چون الف آن را حذف کنند لله باقی بماند و این هم مختص خدای سبحان است لله الامر من قبل و من بعد اگر لام اول لله را حذف کنند له می‌ماند، آن نیز مخصوص حق تعالی است، زیرا غیر خدا مالکی وجود ندارد له الملک و له الحمد و اگر لام له را حذف کنند، آن نیز بر ذات او دلالت دارد، مانند هو در قل هو الله احد ویا در هوالاول ولاخر و ولظاهر.

وی افزود: در قرآن کریم زیاد از قسم استفاده شده است خدا قسم می خورد انسان هم قسم می خورد اما آنجا که خدا قسم می خورد مثل « وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَاوَالْقَمَرِ ...» با قسم انسان تفاوت از زمین تا آسمان است.

 حجت الاسلام تقوی گفت: روایت بسیار جالب است که جزء آخرین سفارشات امام حسین (ع) است از امام زین العابدین (ع) روایت شده است که پدرم روز عاشورا در حالى که به خون آغشته بود مرا در آغوش گرفت و فرمود فرزندم حفظ کن از من این دعا را که مادرم فاطمه زهرا سلام الله علیها به من آموخت و او از رسول خداشنیده بود و جبرئیل امین به پیامر آموخته بود که در هر حاجت و امر مهم و غم ها و پیش آمدها و مصیبت هاى شدید، این دعا را بخوان.

وی افزود و آن دعا این است: «بحق یس و القرآن الحکیم و بحق طه و القرآن العظیم یا من یقدر على حوائج السائلین یا من یعلم ما فى الضمیر یا منفس عن المکروبین یا مفرج عن المغمومین یا راحم الشیخ الکبیر یا رازق الطفل الصغیر یا من لایحتاج الى التفسیر صل على محمد و آل محمد و افعل بى کذا و کذا»

پروردگارا! از تو مى خواهم به حق یس و قرآن حکیم و به حق طه و قرآن عظیم ، اى کسى که بر انجام حاجت حاجتمندان توانایى ، اى کسى که به آن چه در دل ها پنهان است دانایى ، اى برطرف کننده سختى از پریشان خاطران ، اى نشاط بخش غمناکان ، اى رحم کننده پیران و بزرگسالان ، اى روزى دهنده کودکان خردسال ، اى بى نیاز از توضیح و تفسیر، بر محمد و آل محمد درود فرست و با من اینگونه رفتار کن (وحاجت خود را بخواه)/933/ت302/ب