تفسیر دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان: رمضان فرصت پاکی و طهارت روح و جان است

اللهمّ طَهّرنی فیهِ من الدَنَسِ والأقْذارِ وصَبّرنی فیهِ على کائِناتِ الأقْدارِ ووَفّقْنی فیهِ للتّقى وصُحْبةِ الأبْرارِ بِعَوْنِکَ یا قُرّةَ عیْنِ المَساکین

 خدایا پاکیزه ام کن در این روز از چرک وکثافت و شکیبائیم ده در آن به آنچه مقدر است. شدنى ها  و توفیقم ده در آن براى تقوى و هم نشینى با نیکان به یاریت اى روشنى چشم مستمندان.

حجت الاسلام علی اصغر تقوی، رییس مرکز فقهی جوادالائمه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد پیرامون شرح دعای روز سیزدهم بیان داشت: مفاهیم برجسته دعای امروز سبب شده که نکات برجسته ی فراوانی را در این دعا بینیم که با روزهای دیگر متفاوت است.

وی افزود: اما خلاصه ی دعا و ترجمه ی معمولی و ظاهری دعا این است که از خدا می خواهیم خدایا من را از گناه پاک کن چون می دانم گناه انسان را متعفن می کند انسان آلوده به گناه، تعفن در آن ایجاد می شود و انسان مؤمن معطر می شود یا به اصطلاح عطر و بوی ایمان می گیرد.

وی ادامه داد: بر آنچه که مقدر و روزی من است من را صبور قرار بده مراوده با خوبان جامعه رفت و آمد با نیکان جزء آرزوهای من است مرا به این آروزهایم برسان و همین طور در آنچه که من از تو می خواهم دلیلش این است که شما نور چشم مساکین هستید و من هم در این قضیه مسکینم یعنی نیازمندم که این تقاضا را می کنم و شمائید که به من بصیرت می دهید که من بتوانم در این نگاه و در این دیدن آنچه که مصلحت من هست آن را انجام بدهم.

 اللهمّ طَهّرنی فیهِ من الدَنَسِ والأقْذارِ

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: یکی از اسامی ماه مبارک رمضان «شهرالتمحیص» است، یعنی ماه پاکسازی، رمضان المبارک ماهی است که انسان خودش را پاکسازی بکند، وسایل پاکسازی را برای خودش فراهم بیاورد تا خدا حکم پاکی او را صادر کند.

وی افزود: نماز ابزار پاکی انسان است قرآن ذکات را وسیله پاکی انسان می داند طبق فرمایش امام باقر (ع) روزه انسان را پاک می کند «دنس» به معنای کثافت و چرکینی است و اقذار جمع قذر به معنای پلیدی ها، چیزهای بد و قاذورات است.

وی گفت: هر چیز پلید و دل آشوب را قذر می گویند البته این پلیدی ها و قاذوراتی که می گوییم پلیدی هایی است که در نفس است. این بدن وقتی که روح از آن بیرون رفت دیگر من نیست برای روح خیلی ازمحرمات قاذورات است رجس است «انماالخمر والمیسر والازلام رجس» شراب، قمار، دروغ و مال حرام دنس است.

وی ادامه داد: به هر حال مقصود از پاکی و طهارتی که از خدا می خواهیم پاکی نفس و جانمان است این است که اول می گوییم؛ خدایا، ما را از دنس یعنی از چرکینی های روح و اقذار یعنی از پلیدی های روح پاک کن.

رییس مرکز فقهی جوادالائمه بیان داشت: یک وقت هست که آلودگی، آلودگی ظاهری است یعنی لباس چرک می شود، می گویند این لباس چرکین را بشور که چرک و کثافت آن برطرف شود.

وی افزود: یک وقت هست که یک چیزی از نجاست به لباس چسبیده می شود یعنی علاوه بر این که لباس چرک هست لکه ی خونی هم در لباس ایجاد می شود این لکه را باید زود شست گاهی این لکه های خونی آنقدر غلیظ است که بعد از شستن هم حتی هنوز رنگش می ماند.

وی گفت: بعضی از گناهان  اینطور است که با یک استغفار، با یک توبه، با یک عذر خواهی و یا حلالیت طلبیدن اثر گناه بر طرف می شود اما بعضی از گناهان نه با عذر خواهی و حتی جبران هم اثرش بر طرف نمی شود مثلا دروغ را نمی شود اثرش را از جامعه محو کرد غیبت را نمی شود حفظ آبروی مؤمن را نمی شود اثرش را محو کرد گاهی اثرش سالها می ماند این همان اعذار است.

 وصبرنی فیه علی کائنات الاقدار

کارشناس مذهبی صداوسیما در شرح فراز دیگری از دعا گفت: خواسته دیگر این است که می فرماید؛ خدایا مرا در حوادث و قضا و قدرهایی که برای من پیش می آید، صابر بگردان.

وی افزود: امام جعفر صادق (ع) می فرمایند «الصَّبْرُ مِنَ الْإِیمَانِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ فَإِذَا ذَهَبَ الرَّأْسُ ذَهَبَ الْجَسَدُ کَذَلِکَ إِذَا ذَهَبَ الصَّبْرُ ذَهَبَ الْإِیمَانُ » صبر براى ایمان به منزله سر است نسبت به تن، پس زمانی که سر برود، تن هم مى رود، همچنان که اگر صبر برود ایمان هم مى رود .

ویژگی های ابرار در قرآن

حجت الاسلام تقوی گفت: در فرمایشات رسول گرامی اسلام صبر نصف ایمان معرفی شده «الصبر نصف الایمان وصُحْبةِ الأبْرار...» ابرار چه کسانی هستند؟ «إِنَّ الْأَبْرَارَ یَشْرَبُونَ مِن کَأْسٍ کَانَ مِزَاجُهَا کَافُورًا...» برخی از صفات و خصوصیات ابرار درقرآن عبارت است از اینکه به نذر خود وفا می کنند، از روزقیامت که عذابش گسترده است می ترسند.

وی افزود: غذای خود را با این که نیاز دارند به نیازمندان می بخشند، اعمالشان فقط برای خداست، هیچ پاداشی از دیگران نمی خواهند، از پروردگار عالمیان می ترسند درروزی که عبوس است.

وی گفت: درتفسیرشریف المیزان دارد که کلمه ابرار در قرآن مجید 6 بار تکرار شده است جمع کلمه بر ـ به فتحه باء و به معنای احسان است یکی از نکاتی که می شود برداشت کرد در این دعا این است که اهل تقوا با بدان نشست و برخواست نمی کنند.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: هیچ کاری بدون کمک خواستن از خداوند به نتیجه نمی رسد انسان صبور از مقدرات الهی شکایت نمی کند اگر گناهی مرتکب شود زود توبه می کند که این آلودگی ها روی هم جمع نشود چون اگر لباس چرکی شد و نشستیم و ادامه دادیم چرک روی چرک می شود و بعد شستن آن کار مشکلی است.

وی افزود: سریعاً توبه کردن و استغفار می تواند کمک کند در این که زودتر انسان از چرک و آلودگی پاک شود انسان می داند که گناه و آلودگی برای انسان تعفن ایجاد می کند به سمت این تعفن حرکت نمی کند

مؤلف هزار از هزاران سخنرانی بیان داشت: مؤمن بروز است یک وقتی است که نماز مستحبی برایش خوب است یک وقت است که یاری رساندن به دیگران خوب است این گونه نیست که حالا اگر عادت کرد به نماز مستحبی خواندن، کسی که نیاز به کمک ما دارد و دستش گرفتار ماست ما باید به او کمک نکنیم بگوئیم نه من می خواهم نماز مستحبی بخوانم.

وی افزود: مؤمن بروز حرکت می کند بر اساس آن که مصلحت و دستور الهی است انجام وظیفه می کند مؤمن اهم و مهم می کند مثلا آیا افطاری دادن ومهمانی گرفتن مقدم  است یا آزادی یک زندانی که به خاطر مشکلات مالی در زندان است.

وی گفت: آیا افطاری دادن در فلان باغ سرا برتر است یا جلوگیری از طلاق یک خانواده ای که به خاطر مسائل مالی از هم می پاشد  اهم و مهم کردن انتخاب مهم همیشه از کارهای مؤمن است مؤمن همیشه در حال امتحان است و خداوند همیشه مؤمن را امتحان می کند.

 ووفّقنی فیه للتُّقی و صحبة الابرار بعونک یا قرّةَ عینِ المساکین

حجت الاسلام تقوی گفت: انسان با تقوا در برابر مشکلات در برابر گرفتاریها می گوید که خدایا من را جزء صابرین قرار بده «و لنبلونّکُم بِشی منَ الخوفِ و الجوعِ و نَقصِ من الأموالِ و الأنفُسِ و الثمرات و بشِّرالصّابِرین»

وی افزود: عمل به واجبات و ترک محرمات را چون نشانه ی تقوا و نشانه ی پاکی و طهارت می داند همیشه به سمت ترک محرمات و عمل به واجبات حرکت می کند. می داند که اگر بخواهد این اقذار را از بدنش دور کند دنس را دور کند حتماً باید عمل به اعمال واجب و دستور الهی و ترک محرمات را در زندگی نهادینه کند.

وی گفت: چهار عمل اصلی وارکان ایمان راهکار طهارت از دنس واقذاراست واجب، حرام، مستحب ومکروه.

وی در خلاصه کلام گفت: عرض کردیم انسان مؤمن از اعمال نیکش معطر به عطر ایمان می شود حضرت موسی(ع) چند روزی مناجات نمی کرد، خطاب رسید یا موسی (ع) چرا مناجات نمی کنی عرضه داشت بار الها من روزه دارم و دهان انسان روزه دار بوئی می دهد که من دوست ندارم در این حالت با خدای خودم مناجات کنم. خطاب رسید یا موسی بوی بد انسان روزه دار از مشک و عنبر در پیشگاه خداوند برتر است.

وی افزود: اگر قرار باشد بوی دهان انسان مؤمن خاصیت مشک و عنبر داشته باشد و خداوند این احترام را برای روزه دار قائل باشد قطعاً وقتی است که ما در آنجا می گوئیم «...صحبة الابرار بعونک یا قرّةَ عینِ المساکین»

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: باید این را بدانیم که ترک گناه در این ماه و استغفاری که مؤمن انجام می دهد این حالت و روحیه ی معطر بودن او نه تنها فضای خونه و فضای اطراف را و فضای کشور و فضای دوران زندگی او را معطر می کند بلکه آخرت او را هم معطر می کند.

وی افزود: در روایت دارد مؤمن وقتی وارد بهشت می شود یا وارد صحرای قیامت می شود هر لحظه یک بوی خاصی از او تراوش می کند که اهل محشر به وجد می آیند بعد خطاب می رسد این بوئی که الآن آمد مثلاً بوی عطر نماز او است، این بوی عطر خدمت گذاری به مردم است، این بوی عطر محبت به پدر و مادر است، این بوی گلاب به اصطلاح مراوده و رفت و آمدهای خوب با همسایگان اطرافش است.

وی ادامه داد: هرکدام از این اعمال خیر ما در دنیا و در قیامت به شکلی خودش را نشان می دهد که همگان می دانند این اعمالی که او در دنیا انجام داده اعمال خوبش چه بوده واعمال بدش چه بوده است.

وی در پایان گفت: طهارت وپاکی از پلیدی برطرف کردن قازورت وپلشتیها از روح وجسم، صبر ومقاومت دربرابر قضا وقدر الهی، توفیق در پر هیز کاری وتقوی و هم نشینی با خوبان، خود را مسکین وحقیر شمردن و خدارا قوت وقدرت برای  بینایی در دین ونور چشم در ضلالت وگمراهی دانستن مفهوم دعای امروز است که ان شاءالله در مورد ما به اجابت برسد./933/ت301/ب