بِسم ِالله الرَّحمنِ الرَّحیم
اَلحَمدُلله رَبِّ العَالَمیِنَ وَالصَّلَوةُ
وَالسَّلامُ عَلی سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطّاهِرینَ.
1. کوثر قرآن .
إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ، فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ، إِنَّ شانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ [1] .
سوره ی کوثر در بزرگداشت پیامبر و آرامش بخشیدن به آن حضرت و در نکوهش یکی از بد اندیش ترین و کینه توز ترین دشمنان رسول خدا، عاص بن وائل، نازل شده است .
روزی عاص بن وائل هنگام بیرون آمدن پیامبر ( ) از مسجد، با آن بزرگوار مواجه و روبه رو شد، و پس از گفتگویی کوتاه، وقتی که عده ای از کفّار قریش از او پرسیدند با چه کسی سخن می گفتی ؟ به حضرت رسول أکرم ( ) إشاره کرد و گفت: با این مرد .
در فرهنگ ستمگرانه ی أعراب جاهلی به کسی که فرزند پسر نداشته باشد، او را أبتر و بدون دنباله می گفتند و چون پیامبر اکرم ( ) بعد از مرگ پسرانشان قاسم و عبد الله، فرزند دیگری نداشتند، به آن حضرت هم أبتر می گفتند.
و شعار این جانیان و گستاخان این بود که فرزندان ما همان هایی هستند که از پسران مایند و فرزندان دختران ما از آن مردان بیگانه و دور از مایند، بنونا بنوا ابنائنا و بناتنا بنوهن ابناء الرجال، در تفسیر مجمع البیان و تفسیر ابن هشام یا سیره ی ابن هشام، در زمینه ی شرح و بسط این جمله مفصل سخن به میان آمده است که إن شاءالله در جایگاه خودش به آن خواهیم پرداخت .
این که کوثر به معنای خیر کثیر، یا فرزندان پیامبر اکرم و مراد حضرت زهرا ( ) باشد؛ و یا مراد از کوثر، قرآن باشد؛ دیدگاه های مختلفی در تفاسیر و بین مفسّران وجود دارد، برخی گفته اند، کوثر نهری است در بهشت، عده ای معتقد هستند کوثر همان حوض معروف پیامبر در روز رستاخیز است[2]، که مؤمنان هنگام ورود به بهشت از آن سیراب خواهند شد، عده ای گفته اند کوثر خیر کثیر و فراوان است .
گروهی کوثر را به حضرت فاطمه و فرزندان از نسل او تفسیر کرده اند، سیوطی دانشمند اهل سنت در تفسیر درّ المنثور از سعید بن جبیر نقل می کند که ابن عباس گفت: کوثر به معنای خیر فراوانی است که خدا آن را به پیامبرش، ارزانی داشته است .
از سعید بن جبیر سؤال کرد که برخی از مردم می پندارند که کوثر، نهری است در بهشت؛ نظر شما چیست ؟ سعید بن جبیر پاسخ داد، که آن نهر هم جزئی از همان خیر فراوان و برکات بسیاری است که خدا به پیامبرش داده است .
مرحوم علامه ی طباطبایی بزرگ مفسّر قرآن کریم، می فرماید این که خدای تعالی در پایان سوره فرموده است، همانا دشمن تو أبتر و بی دنباله است، با توجه به این که واژه ی أبتر در ظاهر به معنای اجاق کور است، چنین دانسته می شود که منظور از کوثر تنها و تنها کثرت فرزندانی است، که خدای مهربان به دختر پیامبرش ارزانی داشته و برکتی است که در نسل وی نهاده است .
یا منظور از کوثر هم خیر کثیر است، و هم کثرت فرزندان، منتهی کثرت فرزندان یکی از شاخه های خیر کثیر است، آن گاه علامه می فرماید، اگر کوثر به معنای فرزندان و نسل پیامبر نباشد واژه ی اِنَّ در آیه ی، اِنَّ شَانِئکَ هُوَ الاَبْتَر؛ بی معنا و بی فایده است، و معنا ندارد که خداوند بفرماید ما به تو حوض دادیم، چون دشمن تو ابتر و اجاق کور است، و در روایات بسیاری هم آمده است که این سوره در پاسخ کسی نازل شد، که رسول خدا را به ابتر سرزنش می کرد و این هنگامی بود که دو پسران پیامبر قاسم و عبد الله از دنیا رفته بودند .
وَ السَّلاَمُ عَلَيْكُم وَ رَحْمَةُ الله.
[1] . سوره مبارکه کوثر .
[2] . في أمالي شيخ الطائفة قدس سره باسناده الى عبد الله بن العباس قال: لما نزل على رسول الله صلى الله عليه و آله «إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ» قال له على بن ابى طالب: ما هو الكوثر يا رسول الله؟ قال: نهر أكرمني الله به، قال على عليه السلام: ان هذا النهر شريف فانعته لنا يا رسول الله، قال: نعم يا على الكوثر نهر يجرى تحت العرش ماؤه أشد بياضا من اللبن و أحلى من العسل و ألين من الزبد، حصاه الزبرجد و الياقوت و المرجان، حشيشه الزعفران، ترابه المسك الأذفر، قواعده تحت عرش الله عز و جل، ثم ضرب رسول الله صلى الله عليه و آله على جنب أمير المؤمنين عليه السلام و قال: يا على هذا النهر لي و لك و لمحبيك من بعدي.
تفسير نور الثقلين، ج5، ص: 683
0 دیدگاه