تفسیر دعای روز بیست یکم ماه مبارک رمضان: رمضان فرصت کسب رضایت خدا و جلوگیری از نفوذ شیطان است

اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِکَ دلیلاً ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً واجْعَلِ الجَنّةِ لی منْزِلاً ومَقیلاً یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین
خدایا قرار بده برایم در آن به سوى خوشنودىهایت راهنمایى و قرار مده شیطان را در آن بر من راهى و قرار بده بهشت را برایم منزل وآسایـشگاه. اى برآورنده حاجتهاى جویندگان.

اللهمّ اجْعَلْ لی فیهِ الى مَرْضاتِکَ دلیلاً

حجت الاسلام علی اصغر تقوی، رییس مرکز فقهی جوادالائمه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد پیرامون شرح دعای روز بیست و یکم بیان داشت: خدایا راهنمایان و ارشادگرانی به من بده تا مرا به سوی رضایت و خشنودی شما راهنما باشند،  مسیری در قلبم و عملم و روح و جسم و جانم برای ورود شیطان قرار مده، بهشت برین را منزلگاه و استراحتگاهم قرار ده و شما شنونده و پاسخ گوی فریاد کنندگان و جویندگانی.

رییس مرکز فقهی جوادالائمه افزود: تقریبا می شود گفت که بیشتر روزها به چهار مطلب در دعا اشاره شده که این خود می تواند دارای رمزی باشد و بیانگر مطلبی که بعضا از فهم و درک ما خارج است و معصومین (ع) هستند که آگاه به این رموز هستند.

وی گفت: اما می توان نتیجه گرفت که خیرات و برکات وعده داده شده در ماه مبارک رمضان در احادیث و روایات قدرت این جسارت را به بندگان داده تا خواسته های بزرگی را مطرح کنند و بر مبنای این که از بزرگ باید تقاضایی بزرگ داشت چنین درخواست هایی کنیم البته برای جلب محبت خداوند در روایات راه وروشهایی بیان شده است که می تواند راه گشا باشد.

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: چه کسی بهتر از انبیاء و پیامبران می توانند هادی و یا راهنمای بشر باشد « لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» کتب آسمانی در طول تاریخ بشریت بهترین مرشد برای نسل ها و عصرها بوده اند قرآن کریم بهترین هادی برای ابناء بشر است.

وی افزود: « إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یِهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَیُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ» « وأُنزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ» دلیل بر این گفتار است. راز موفقیت بشر در تمسک به قرآن است چرا که «وَلاَ رَطْبٍ وَلاَ یَابِسٍ إِلاَّ فِی کِتَابٍ مُّبِینٍ» توجه به این نکته ضروری است که  قرآن و کتب آسمانی زمانی بهترین هادی هستند که بهترین مفسران آنرا برای بشریت تفسیر کنند خاندان رسالت، ائمه هدی و فرزندان آنها بهترین مفسران قرآن هستند در نتیجه بهترین راهنمای بشرند.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان گفت: زیارت جامعه کبیره بهترین راهنما برای بدست آوردن رضایت خداوند است.«بِمُوالاتِکُمْ عَلَّمَنَا اللَّهُ مَعالِمَ دِینِنا» سیل سخنان معصومین(ع)، صحیفه سجادیه، نهج البلاغه و نهج الفصاحه، قال الباقر و قال الصادق ها، همه و همه بهترین دلیل برای هدایتند تا زمانیکه انسانها چنگ به ریسمان محبت آل الله بزنند رستگاری و فلاح حق مسلم آنهاست.

وی افزود: از لقمان حکیم نقل شده است که به فرزندش فرمود «یَا بُنَیَّ إِنَّ الدُّنْیَا بَحْرٌ عَمِیقٌ، قَدْ غَرِقَ فِیهَا عَالَمٌ کَثِیرٌ، فَلْتَکُنْ سَفِینَتُکَ فِیهَا تَقْوَى اللَّهِ، وَ حَشْوُهَا الإِیمَانَ، وَ شِرَاعُهَا التَّوَکُّلَ، وَ قَیِّمُهَا الْعَقْلَ، وَ دَلِیلُهَا الْعِلْمَ، وَ سُکَّانُهَا الصَّبْرَ» پسرم دنیا دریاى عمیقى است که گروه بسیارى در آن غرق شدند، کشتى تو در این دریا باید تقواى الهى باشد، و زاد و توشه‌ات ایمان، بادبان این کشتى توکل، ناخداى آن عقل، راهنماى آن علم، و سکان آن صبر.

عضو نخبگان تبلیغ خراسان بیان داشت: حضرت رضا (ع) می فرمایند «شیعَتُنا المُسَّلِمُونَ لاِمْرِنا، الْآخِذُونَ بِقَوْلِنا، الْمُخالِفُونَ لاِعْدائِنا، فَمَنْ لَمْ یَکُنْ کَذلِکَ فَلَیْسَ مِنّا» شیعیان ما کسانى هستند که تسلیم امر و نهى ما باشند، گفتار ما را سرلوحه زندگى (در عمل و گفتار) خود قرار دهند، مخالف دشمنان ما باشند و هر که چنین نباشد از ما نیست.

حجت‌الاسلام تقوی افزود: نکته دیگری که از این عبارت می شود فهمید اینکه چه اعمالی می تواند رضایت خداوند را به دنبال داشته باشد اگر به سراغ هادیان اصلی بشریت برویم و در محضر اولیاء زانو بزنیم از فحوای کلام اولیاء برداشت می کنیم که اولا محبت اهل بیت توأم با تبعیت و تمسک به قرآن همراه با خلوص در عمل و نیت از اعمالی است که مورد جلب رضایت خداست.

وی ادامه داد: محبت به مخلوق خدا برای خدا، یا نیکی و مشکل گشایی از کار دیگران برای خدا، و بطور کلی هر قدمی برداشتن برای خداوند، رضایت او را در پی دارد و این رضایت یعنی رستگاری امام رضا (ع) فرمودند «امَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِن فَرَّجَ اللهُ قَلْبَهُ یَوْمَ الْقِی» هر کس مشکلى از مؤمنى را بر طرف نماید و او را خوشحال سازد، خداوند او را در روز قیامت خوشحال و راضى مى گرداند.

نویسنده کتاب هزار از هزاران سخن گفت: انفاق در راه خدا با جان و مال، عدم شرک به خدا، انجام واجبات و ترک محرمات نیزازاعمالی است که اگر بنده انجام دهد رضایت الهی را کسب خواهد کرد مبارزه با هوای نفس، اهمیت دادن به نماز چون از اولین عملی که در قیامت پرسیده می شود نماز است و نیز اعتقاد و باور به قیامت و حساب و کتاب هم از موارد رضایت خداست که در روایات ما آمده است.

وی افزود: درقرآن نیز پاداش برای جلب رضایت پروردگار وعده داده که می فرماید« وَعَدَ اللّهُ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَمَسَاکِنَ طَیِّبَةً فِی جَنَّاتِ عَدْنٍ وَرِضْوَانٌ مِّنَ اللّهِ أَکْبَرُ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ» خداوند به مردان و زنان با ایمان باغهایى وعده داده است که از زیر [درختان] آن نهرها جارى است در آن جاودانه خواهند بود و [نیز] سراهایى پاکیزه در بهشتهاى جاودان [به آنان وعده داده است] و خشنودى خدا بزرگتر است این است همان کامیابى بزرگ.

 ولا تَجْعَل للشّیْطان فیهِ علیّ سَبیلاً

رییس مرکز فقهی جوادالائمه بیان داشت: « وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ إِنَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» اگر از شیطان وسوسه‏اى به تو رسد به خدا پناه بر زیرا که او شنواى داناست  اَعوذُ باللّه مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم راه های مبارزه با نفوذ شیطان چیست؟ چگونه می توان در مقابل این دشمن قسم خورده ایستادگی و بر مدار حق حرکت کرد.

حجت‌الاسلام تقوی افزود: در فراز اول دعا پیرامون رضایت الهی و راهنمایان به این مسیر صحبت شد اما این فراز هم در ادامه آن کسب مرضی الهیست یعنی اگر انسان جلوی شیطان و نفس اماره مقاومت کند باعث می شود در مسیری قدم بردارد که مورد رضایت خداست.به عبارتی دیگر یکی از راه های کسب رضایت الهی مقابله با نفوذ شیطان است که عام و در بر گیرنده همه موارد قبل است.

وی ادامه داد: اما اینکه چگونه راه نفوذ شیطان بسته شود باید گفت که ابتدا باید شیطان را شناخت و بهترین راه شناخت شیطان رجوع به قرآن کریم است قرآن کریم شیطان را به عنوان دشمن بزرگ و دشمن آشکار معرفی می کند می فرماید «ثُمَّ لآتِیَنَّهُم مِّن بَیْنِ أَیْدِیهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَیْمَانِهِمْ وَعَن شَمَآئِلِهِمْ وَلاَ تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شَاکِرِینَ» آنگاه از پیش رو و از پشت‏ سرشان و از طرف راست و از طرف چپشان بر آنها مى ‏تازم و بیشترشان را شکرگزار نخواهى یافت.

حجت الاسلام تقوی گفت: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یَا بَنِی آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّیْطَانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُّبِینٌ» خداوند  با بنی آدم عهدی دارد و آن عهد این است که اطاعت وتبعیت و در نهایت پرستش شیطان نکند.

وی گفت: مشهور و معروف است که خداوند عهد وپیمان شیطان گریزی و دشمن ستیزی را در سه مورد از انسان گرفته است اول در عالم ذر و دوم در قرار با آدم ابوالبشر و سوم به وسیله پیامبرانش، در این خصوص از بشر عهد و پیمان گرفته  که با شیطان دم ساز نباشند ودشمن را به جای دوست، به دوستی نگیرند چرا که دشمنی آشکار است عدو مبین و اگر چنین است بنابراین نباید دشمن را به زندگیمان راه داد.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان گفت: دومین راه برای جلوگیری از نفوذ شیطان خود دارای قسم ظاهری و باطنی است قسم اول دستورات اهل بیت (ع) است مثلا می فرمایند اول هر کاری بسم الله گفتن می تواند از نفوذ شیطان جلوگیری کند و یا بعضی از ادعیه و آیات قرآن یا پناه بردن از فکر او به خداوند با اعوذبالله من الشیطان الرجیم است و قسم دوم آنچه به باطن فرد مربوط می شود خدائی بودن عمل است که خود سبب دوری شیطان و عدم نفود او می شود.

وی افزود: اگر هوای نفس را کنترل کنیم اگر اعمال بر عقل سلیم عرضه شود و با کنترل عقل انجام پذیرد موفق خواهد بود خلوص در عمل شیطان را دربند می کند نماز با شرایطش بر دست و پای شیطان قفل می زند روزه زندان شیطان است.

حجت‌الاسلام تقوی ادامه داد: کنترل زبان خشم شیطان را بر می انگیزد نگهداری چشم از نگاه به نامحرم شیطان را بیچاره می کند. اگر ابن ملجم چشمش را می بست شاید بهترین خلق خدا با ضربت او به شهادت نمی رسید نفوذ شیطان در او باعث شد اشقی الاشقیا شود.

وی افزود: مواظبت بر لقمه حلال و دوری از حرام، صدها کیلومتر انسان را از شیطان و اعوان و انصارش دور می کند صبر و حلم، عصبانیت شیطان را همراه دارد کظم غیظ شیطان را تا مرز مرگ پیش می برد این ها مواردی است که می تواند بخشی از راه کارهای عدم راه یابی شیطان در وجود انسان باشد.

حجت الاسلام تقوی گفت: معتقدات ما که هم حق است و هم صدق به ما می آموزند که اگر به آنچه گفته شد جامعه عمل پوشیده شود خود به خود بهشت منزلگاه انسان می شود چرا که بهشت برای همین اعمال و عاملین به این گفته ها خلق شده است خداست که به این حاجات ما گواه، قاضی و هادی است.

وی افزود: اما آنچه خواست ما است تکیه بر این اعمال نیست در عین حالی که این ها اصل و رکن و پایه هستند اما در نهایت دعایی می کنیم که خلاصه همه گفته های ماست و آن اینکه خدایا با فضلت با ما رفتار.

واجْعَلِ الجَنّةِ لی منْزِلاً ومَقیلاً

رییس مرکز فقهی جوادالائمه در بیان شرح فراز بعدی دعا اشاره کرد به: «أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَى نُزُلًا بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ» اما کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‏اند به [پاداش] آنچه انجام مى‏دادند در باغهایى که در آن جایگزین مى‏شوند پذیرایى مى‏گردند.

وی افزود: «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ نُزُلًا» بى‏گمان کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‏اند باغهاى فردوس جایگاه پذیرایى آنان است «أَصْحَابُ الْجَنَّةِ یَوْمَئِذٍ خَیْرٌ مُّسْتَقَرًّا وَأَحْسَنُ مَقِیلًا» آن روز جایگاه اهل بهشت بهتر و استراحت گاهشان نیکوتر است ان شاءالله همه ما از مؤمنان هستیم وخداوند هم طبق وعده خویش که ما را امیدوار کرده است جایگاه نیکو در بهشت نصیبمان خواهد کرد.

حجت‌الاسلام تقوی ادامه داد: در فراز اول رضایت خدا را و پس از آن مقابله با نفوذ شیطان را در خواست کردیم که اگر این دو به اجابت برسد گام سوم که سکونت در بهشت است قطعا به اجابت می رسد زیرا که وعده عمل به دو مورد قبل از سوی خداست. از آنجایی که معصومین از روی هوا و هوس سخن نمی گویند و همه گفتار و اعمالشان خداییست روشن است که بدون حکمت سخن نمی گویند بنابراین چینش این دعا ها در کلام ایشان بسیار زیبا و دارای نکته های مهم است که اگر دقت شود رازهایی نهان دارد که آشکار می شود.

یا قاضی حَوائِجَ الطّالِبین

کارشناس مذهبی صداوسیما در فراز پایانی دعا که طبق معمول یکی از اسماء الهی را ندا داده است بیان داشت: امام صادق(ع) مى فرماید نزد خداوند مقاماتى است که هیچ کس بدون دعا به آن نمى رسد برای رسیدن به این مقام باید شایسته دعا کرد که امام سجاد(ع) و دیگر معصومین بهترین راهنمای ما در دعاکردن وچگونه دعا کردن می باشند.

وی افزود: نمونه ای از رسیدن به مقامات با دعا کردن در قرآن برای همسر فرعون آمده است «وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذِینَ آمَنُوا امْرَأَةَ فِرْعَوْنَ إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِندَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَنَجِّنِی مِن فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ وَنَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ» و خداوند براى آنان که اهل ایمانند، همسر فرعون را به عنوان نمونه معرّفى کرد، هنگامى که گفت پروردگارا! براى من در جوار رحمتت خانه اى در بهشت بنا کن، و مرا از فرعون و عمل او نجات بده، و از طایفه ى ستمگران رهایى بخش.

حجت‌الاسلام تقوی در پایان گفت: این سه حاجت کسب رضایت الهی، دوری از نفوذ شیطان و در نهایت جا گرفتن در بهشت را امروز از خداوندی می خواهیم  که حاجت دهنده به درخواست کنندگان است کسی که هر چه از او بخواهند برای او پاسخ دادنش سهل است. این نام خدا در دعای امروز می رساند که این حوایج نامبرده دور از ذهن و دور از دسترس نیست زیرا که خداوند حاجت دهنده است اگر انسان طالب باشد و بخواهد./933/ت301/ب4