اهمیت فقه و فقاهت و جایگاه فتوا در مذهب شیعه

حجت الاسلام علی اصغر تقوی، رییس مرکز فقهی جوادالائمه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، با اشاره به آیه «وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنفِرُواْ کَآفَّةً فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّیَتَفَقَّهُواْ فِی الدِّینِ وَلِیُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ (توبه/122)» مبنی بر تفقه در دین بیان داشت: اهمیت و عظمت فقهای بزرگوار اسلام بر کسی پوشیده نیست و فقه و فقاهت رکن رکین عالم اسلام است.

وی افزود: اسلام با فقاهت زنده است اگر فقه و فقاهت نبود نه از اسلام اثری بود و نه از مسلمانی. در این مقوله هیچ فرقی بین مذاهب نیست اگر فقه سکان دار کشتی اسلام نباشد دشمن برایش فرقی بین شیعه و سنی و سایر مذاهب نیست.

رییس مرکز فقهی جوادالائمه(ع) ادامه داد: فقهای بزرگ در طول تاریخ از صدر اسلام تا امروز همان رسالتی را بر دوش گرفتند که انبیا و اولیای الهی انجام دادند.

فقاهت و دفاع از کیان اسلام

حجت الاسلام تقوی گفت: فقها کسانی هستند که در دفاع از دین زمان و مکان و جغرافیایی نمی شناسند و آنجا که لازم باشد از ایثار جان نه تنها دریغ نمی کنند بلکه شهادت را پاداش عظیم مجاهدت و موجب فخر و مباهات خود می دانند.

وی افزود: از ویژگی‌های بارز فقاهت این است که از هر وسیله شرعی، عرفی و اخلاقی که بتوان به نفع دین بهره گرفت بهره می گیرد؛ گاه با زبان، گاه با قلم، گاه با توحید، یا تدریس، تبلیغ، پرورش شاگردان، و یا گاه با سکوت، یا قیام و قعود به دفاع از دین می پردازند.

حجت‌الاسلام تقوی ادامه داد: در راس همه موارد فوق استفاده از عرف جامعه و دوستداران دین و محبان خود و میها کردن آنان برای دفاع از کیان اسلام است که در همه زمان ها دشمن را به عقب رانده است.

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه بیان داشت: فقیهان کسانی هستند که مرجع مردم و ملجأ و پناه آنان به ویژه در امر دین و مسائل فقهی هستند یکی از ابزارهای مؤثر و کار آمد و به روزشان در دفاع از کیان اسلام و ارشاد مسلمین و هدایت گمراهان فتوا است.

وی افزود: فقیه فتوا می دهد مقلد عمل می کند یا دیگران را وادار به عمل می کند یا به خاطر عدم عمل کردن مجازات می کند و این امور سبب می شود تا جامعه از آلودگی ها پاک شود و راه سعادت و پیشرفت هموار گردد.

فتوا، ابزاری کارآمد در نشر معارف الهی

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: از زمان رسول خدا (ص) این امر در میان مسلمانان شروع شده و هر روز افزون بر رونق، دامنه فعالیت آن گسترش یافته است و امروزه به عنوان کاربردی ترین وسیله تبلیغ و نشر معارف الهی در جهان شناخته می شود.

وی افزود: فقه در زندگی متداول و روزمره مردم همراه و همگام است و به عنوان فقه و زندگی از آن یاد می شود و این بدان معناست که همه حرکات و افعال و گفتار و شب و روز خواب و خوراک ما با فقه و تبعیت از مبانی فقهی رنگ الهی می گیرد و ضامن سعادت و خوشبختی بشریت است.

وی ادامه داد: آنجا که فقه حضور پررنگ دارد زندگی ایده آل بدون استرس هم جریان دارد هر جا تفقه در دین نیست رنگ زندگی رنگی کثیف و آلوده و پساب مانند است.

وجود فقها در زمان ائمه و پیامبر گرامی اسلام

کارشناس مذهبی صداوسیما بیان داشت: در صدر اسلام پیامبر اکرم(ص) مصعب بن عمیر و معاذ بن جبل را برای بیان احکام فقهی و صدور فتوی به اطراف گسیل داشتند. و در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شخصیتهای فقهی مثل ابوبصیر ویونس  بن عبد الرحمن و ابان ابن تغلب از طرف آن دو بزرگوار برای مردم فتوی فقهی صادر می کردند.

حجت‌الاسلام تقوی افزود: یعنی مسائل حلال و حرام و مکروه و مستحب را بیان می کردند امام باقر(ع) به ابان بن تغلب دستور دادند در مسجد بنشیند و فتوا بدهد و بعد می فرمایند دوست دارم مثل ابان در میان شیعیان حضور داشته باشند.

وی ادامه داد: معاذ بن مسلم بدون اذن از امام جواب سوالات فقهی مردم را می دهد وقتی خبر به امام می رسد او را تأیید وتشویق می کند.

وی افزود: سوال می کنند از امام صادق(ع) که گاهی به خاطر دوری راه یا تقیه امکان تشرف به محضر شما نیست در رابطه با مسائل شرعی و پاسخ آن چه دستور می فرمایید حضرت دستور می فرمایند که از شاگردانی  مثل یوسف بن عبدالرحمان و ابان بن تغلب استفاده شود.

سوء استفاده نا اهلان از جایگاه فتوا

عضو نخبگان تبلیغ خراسان بیان داشت: فتوای فقهی فقها، این شجره طیبه وسلسله مبارکه از زمان رسول خدا دست به دست و نسل به نسل تا به امروز که به دست مراجع عظام تقلید و مقام معظم رهبری حفظ الله به عنوان تنها حافظ مبانی دینی که  به خوبی از عهده امر حفاظت و حراست از مذهب و کیان اسلام به حول و قوه الهی بر آمده، جریانات و حوادث مختلفی را سپری کرده است.

وی افزود: در تاریخ فقاهت مدعیان دروغینی که بر مسند فقاهت غصبا تکیه زده باشند بوده و هستند و گاهی فتواهائی داده اند که تا حدودی اسلام عزیز ضرباتی را از این طریق متحمل شده است مثل فتوای شریح قاضی و همه کسانی که اندیشه ای مثل شریح قاضی دارند که البته تعدادشان هم کم نیست.

رییس مرکز فقهی جوادالائمه گفت: در طول تاریخ خورشید فقاهت اجازه نداده است این چراغ نماهای کم سو بتوانند دوام آورده و سد راه شوند اگر چه خار راه شده اند که توصیه به جوانان و طلاب حوزه ها می شود در شناخت چنین مدعیانی دقت کنند که این خود می تواند سبب بصیرت افزایی شود.

وی افزود: پیامبر اکرم(ص) کسانی را به اطراف برای تبلیغ می فرستاد اما متذکر نکاتی می شدند که دانش آن عین لطف است مثل اینکه فرمودند، فتوای بدون علم لعنت فرشتگان را در پی خواهد داشت.

فتوای تحریم تنباکو

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: همه این مقدمه برای این است که به عصر مرحوم میرزای شیرازی برسیم که استعمار پیر انگلیس در مقابل فتوای تاریخی مرحوم میرزای بزرگ زبون و خوار شد و کاری از دستش بر نیامد.

وی افزود: آن روزی که فقیه سترگ و عالم عامل، مجاهد و اسوه علم و عمل، مرد جهاد و شهادت، با استفاده از ادله شرعی به عنوان فقیه جامع الشرایط و با مبنی قرار دادن منبع اجتهادی فقه شیعه یعنی کتاب، سنت، عقل و اجتماع و بهره گیری از نظر اجتهادی خود اقدام به صدور فتوای تحریم تنباکو کرد ابهت و عظمت فقاهت را به جهان به ویژه دشمن نشان داد.

حجت‌الاسلام تقوی ادامه داد: فتوای تحریم تنباکو استعمار و انگلیس را شکست اما نه از نظر قدرت نظامی بلکه از نظر قدرت نفوذ فقه و فقاهت در جامعه، که ناگهان استعمار از خواب بیدار شد و فهمید که باید نگاه نو به حوزه های علمیه و فقها داشته باشد.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان گفت: این سلاطین و امرای ارتش نبودند که در شکست دشمن کارساز شدند بلکه تک قلم مجتهد است و فتوای اوست که کارساز بود.

وی افزود: در خود ارتش قلیانها شکسته می شود و در دربار شاهان قلیان ها در دست دخترکان قلیان چان کن و در حضور شاه می شکند و انبار های تنباکو از سوی تجار متدین سوخته می شود.

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه گفت: درود به روح بلند مرحوم میرزای شیرازی اعلی الله مقامه که با فتوای تحریم تنباکو در آن مقطع حساس توانست وضعیت شیعه را حیاتی نو ببخشد و عظمت مرجعیت شیعه را به رخ جهانیان بکشد.

وی افزود: به امید این که انشاء الله فقاهت برسد به دست صاحب اصلی آن حضرت بقیه الله الاعظم امام زمان (عج) انشاء الله، اما تا آن زمان این مراجع بزرگ جهان تشیع و در رأس آنها مقام معظم رهبری هستند که داعیه دار پرچم فقه و فقاهت و حراست از اسلام می باشند.

نمونه هایی از فتاوای مهم فقهای شیعه/فتوای تحریم سلاح هسته ای

کارشناس مذهبی صداوسیما بیان داشت: فتوای کمک های مردمی به مردم بوسنی و غزه و سایر نقاط چه مسلمان و چه غیر مسلمان، ارسال نامه برای نسل جوان قاره های اروپا و آمریکا و سایر بلاد، و نمونه های بسیار دیگر که اثرات چشمگیر و بی نظیری را از خود به جای گذاشته است.

وی افزود: در دوران خودمان فتاوای حضرت امام(ره) و مراجع عظام تقلید بسیار راهنما و روشنگر بوده است مثل فتوای عدم شرکت در نماز جماعت حذیفی برای اهانت به مسلمانان از سوی حضرت آیه الله فاضل لنکرانی(قدس سره) که سبب عزت شیعه شد.

حجت الاسلام تقوی گفت: فتوای تحریم سب همسران رسول خدا از سوی حضرت آقا و نیز فتوای حرمت نگهداری، تولید و استفاده از سلاح کشتار جمعی از سوی ایشان، که فرمودند، ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نیست، زیرا جمهوری اسلامی ایران، از لحاظ فکری، نظری و فقهی داشتن سلاح هسته‌ای را گناه بزرگ می‌داند و اعتقاد دارد، نگهداری چنین سلاحی نیز بیهوده، پرضرر و پرخطر است.» از مهم ترین  فتاوای نجات بخش شیعه محسوب می شود.

وی افزود: مواردی دیگر مثل فتوای تقریب مذاهب، فتوای اقتدا در نماز مکه و مدینه، اینها همه از برکت فقه و فقاهت است همین فتواست که شاه را فراری می دهد سلمان رشدی را خانه نشین می کند، کمونیست را به زباله دان تاریخ می اندازد.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان بیان داشت: این چه عظمتی است که فتوا دارد همه از پول می گذرند از جان می گذرند از شاه نمی ترسند، پدر و مادر و پسر و دختر همه مبلغ و مبلغه فتوای میرزا شده اند.

حجت‌الاسلام تقوی افزود: همه جا سخن از فتوای میرزاست فرزند دست پدر را می بوسد و عذر می خواهد که قلیان چاق نمی کند. و زن مهریه را به شوهر می بخشد که قلیان نکشد و از او نخواهد قلیان چاق کند.

وی در پایان گفت: فتاوای بزرگان شیعه در مقاطع حساس از قدیم تا به حال و فتواهایی مثل تحریم تنباکوی مرحوم میرزای بزرگ و فتاوای امام و مقام معظم رهبری، بارها قدرت مرجعیت شیعه و کارآمدی فقه و فقاهت را روشن کرده است و بسان سدی قدرتمند در مقابل دشمنان اسلام و شیعه ایستاده است و این راه تا ظهور حضرت مهدی(عج) با قدرت ادامه دارد./933/ت301/ب4