رمضان كه از نیمه می‌گذرد بغض و غمی سنگین بر دل شیعیان و طرفداران خاندان ولایت حاكم می‌شود؛ سالروز ضربت خوردن امام علی(ع) است. ایام اندوه از دست دادن شخصیتی كه شمردن فضایلش مشكل است و همین، نشان از عظمت وی دارد.  در این خصوص از كلام حجت‌الاسلام «علی اصغر تقوی» رئیس مركز فقهی جوادالائمه(ع) درباره شخصیت و فضایل امام علی(ع) بهره‌می‌بریم.
 پیامبر اكرم(ص) می‌گوید هیچ گروهی اطراف همدیگر جمع نمی‌شوند كه فضایل علی بن ابیطالب(ع) را یادآوری كنند مگر اینكه فرشتگان آسمان بر آنها فرود می‌آیند و اطراف آنان را احاطه می‌كنند. در فرمایش دیگری بیان می‌كند نظر به امیرالمؤمنین عبادت است و ایمان بندگان خداوند پذیرفته نمی‌شود مگر اینكه توام با ولایت و محبت امیرمؤمنان(ع) و دشمنی با دشمنان ایشان باشد.
از فضایل ایشان ولادت در كعبه، خانه خداست كه علامه امینی در جلد 6 الغدیر ص21 داستان شكافته‌شدن دیوار خانه كعبه و جریان ورود فاطمه بنت اسد و ولادت حضرت امیر(ع) را از قول مورخان شیعه و سنی هر‌دو نقل كرده است.
مادر بزرگوار امیرالمؤمنین(ع) فاطمه بنت اسد از خاندان عبد مناف، و هاشمی بود كه نامش به‌عنوان یازدهمین زن از كسانی كه به پیامبر(ص) در ابتدا اسلام آوردند مطرح شده است. شخصیت امیرمؤمنان محدود نیست كه بشود در ساعتی یا ماهی و سالی به فضایل آن بزرگوار بپردازیم بلكه طبق روایات معصومین اگر همه درختان عالم قلم و همه دریاها مركب و همه زمین و آسمان كاغذ شوند نمی‌شود بخشی ازفضایل امیرمؤمنان(ع) را بیان كرد؛ كسی كه پیامبر در‌شأن او روایات متعددی را بیان كرده و سایر ائمه(ع) و اولیای الهی هم از عظمت وی بسیار نقل كرده‌اند.  روایت «‌لو اجتمع الناس علی حب علی بن ابیطالب لما خلق‌الله‌عزوجل النار» روایتی است بسیار تكان‌دهنده و آموزنده كه شرح می‌دهد اگر همه مردم بر دوستی علی بن ابیطالب(ع) اجتماع و اتفاق می‌كردند خداوند عزوجل جهنم را خلق نمی‌كرد. به هر‌بخشی از بخش‌های زندگی امیرمؤمنان كه مراجعه شود غوغایی از فضایل و كرامات و شخصیت خدایی نمایان می‌شود.

كمال كمالات در وجود علی(ع)
روایتی دیگر دارد كه «وتمیزه بالكمالات نفسانیه و البدنیه و الخارجیه» امیر المؤمنان علی(ع) را با 3 كمال از كمالات بشناسید. كمالات سه نوع است: یا نفسانی است كه مربوط به روح است، یا بدنی كه مربوط به جسم است یا خارجی كه مربوط به نسب، پدر و مادر و فرزندان و خویشان است. امیرمؤمنان علی(ع) در كمالات نفسانی و روحانی بدیلی در عالم خلقت ندارد. علم آن حضرت بی بدیل است. زهد او بی بدیل است. شجاعت و سخاوتش نظیری ندارد. عفو و گذشت او زبانزد دوست و دشمن است و حسن خلق امیر مؤمنان علی(ع) تمام عالم را درنوردیده است.  در باب كمالات روحی و نفسانی  وی آمده است كه «لم یكفر بالله طرفه عین ابدا» حتی به اندازه  یك چشم به هم زدن از خدا غافل نشد.
در تمام اقوال تاریخ بدون استثنا اعتراف شده است كه حضرت علی(ع) در میدان نبرد هیچگاه شمشیرش خطا نرفت و هیچگاه پشت به جنگ نكرد و از جنگ نترسید. كسی كه  در وصف قدرت و شجاعت و بصیرت او روایت داریم «ضربت علی یوم الخندق افضل من عبادت الثقلین‌» یك ضربت شمشیر علی در جنگ خندق برتر از عبادت تمام جنّ و انس است.
كمالات خارجی حضرت هم باز در نوع خودش نمونه‌ای در عالم هستی ندارد. پدر بزرگوارش هاشمی، مادر بزرگوارش هاشمی و منتسب به پیامبر اكرم(ص) اشرف مخلوقات عالم هستند. همسرش حضرت فاطمه زهرا(س) سیده زنان عالم و بهترین زنان عالم هستی و حبیبه خدا، فرزندانش «سیدی شباب اهل الجنه» آقا و سید و سالار و سرور جوانان اهل بهشت هستند.  

در باب علم
فضایل امیرمؤمنان از چنان عظمت و شهرتی برخوردار است كه قطعا تنگ نظری خواهد بود اگر كسانی بخواهند آنها را آن‌گونه كه بوده است، نقل كنند یا به شرح آن بپردازند. قطعا در توان بشر و در توان افراد عادی نیست تا به بیان فضایل شخصیتی بپردازند كه شریف‌ترین و عزیزترین و عظیم‌ترین خداشناس این عالم بوده است.
 پیامبر ازغار حرا پایین آمد، امیرمؤمنان به او ایمان آورد و درشب لیله المبیت برای رضای حضرت حق در بستر پیامبر خوابید. در هیچ جنگ و غزوه ای پیامبر را تنها نگذاشت. در شعب ابی طالب بهترین یار و یاور رسول‌خدا بود و در فتح مكه باعث خشنودی پیامبر شد؛ كسی كه در مسائل فقهی و علمی جزو شخصیت‌هایی بود كه پیامبر می فرمود «انا مدینه العلم و علی بابها ومن اراد المدینه و الحكمه فلیاتها من بابها» من شهر علمم و علی درب شهر علم است و هر‌كه بخواهد وارد شهر علم بشود باید از در آن شهر وارد شود؛شخصیتی كه وقوفش به علوم و فنون هستی به‌گونه‌ای بود كه خودش در روزهای آخرحیات می گفت «سلونی قبل ان تفقدونی» قبل از اینكه مرا نبینید از من سؤال كنید. و بعد می گفت من به راه‌های آسمان بیشتر از راه‌های زمین واقفم. او بر همه علوم عالم هستی مسلط بود. جود و سخاوت و تواضع امیرمؤمنان برای دوست و دشمن حیرت‌آور بود.
در باب فصاحت و بلاغت باز در وصف ایشان آمده است كه «كلامه دون كلام الخالق و فوق كلام المخلوق‌»یعنی سخن آن حضرت از سخن خدا فروتر و از سخن بشر فراتر است. اكثر علما و دانشمندان علم خطابه و نامه نگاری را از امیرمؤمنان آموختند. ابن نباته می‌گوید: من گنجینه‌هایی از خطابه حفظ كردم كه هر‌چه از آن انفاق كنم بر آن افزوده می‌شود و من 100 فصل از مواعظ علی(ع) را حفظ كردم. او در اخلاق و گشاده رویی و محبت به مردم، محبت به زیر دستان و محبت به بینوایان، بی اعتنایی به دنیا و توجه نداشتن به مال و منال دنیوی چنان بود كه می‌گفت «یا دنیا غری غیری قد طلقتك ثلاثا لا رجعت فیها فعیشك قصیل و خطرك طویل» دنیا اگر قصد فریب علی را داری كس دیگری را انتخاب كن که علی فریب دنیا را نمی‌خورد.
امیرمؤمنان علی(ع) شخصیتی دارای رای و تدبیر و تدبیر او در میان همه مسلمانان آن روز زبانزد خاص و عام بود. در شیوه حكومت و اجرای قوانین الهی هم سختگیر و هم دقیق بود. دقت امیرمؤمنان بسیار زیاد و سختگیری وی به‌گونه ای بود كه «كونا للظالم خصما و للمظلوم عونا».  در هر‌بعدی از ابعاد شخصیتی زندگی انسان كه سخن به میان آید قطعا امیرالمؤمنین اولین است و عجیب نیست پیامبر(ص) وی را برادر خودش خطاب کرده است.

خطاب وصی
تاریخ بیان زیبای پیامبر را كه گفت «انت اخی و وصی و وارثی لحمك لحمی و دمك دمی» به یاد دارد. پیامبر امیرالمؤمنین را وارث خود و دارای علوم گذشتگان و آیندگان می شمرد و می گفت كه «یا علی منافقین كینه و بغض تو را در دل دارند» و باز می‌فرمود« علی بن ابیطالب و پیروان علی بن ابیطالب اهل نجات، فلاح و رستگاری هستند.»
در مورد شخصیت امیرمؤمنان سخن‌های فراوانی است. تسلط وی بر ادبیات گویا و شاهد این مطلب است كه امروز اگر هیچ فضیلت و كمالی به جز كتاب شریف نهج‌البلاغه از امیرمؤمنان(ع) نداشتیم همین احادیث كافی بود كه در برابر عظمت او زانو بزنیم.